เอาไง! ลิเก-หมอลำ-พระ
นักวิชาการทางศาสนาและวัฒนธรรม พากันสรุปเป็นที่พอใจกับความคิดตนว่า คนไทยนับถือพุทธผสมผี หรือผีผสมพุทธ จนเป็นที่รู้ๆกัน มีความหมายว่า พุทธไม่จริงมีผีหลอกคนไทยอยู่ด้วย พุทธไม่มีเนื้อแท้บริสุทธิ์ เป็นทองร้อยเปอร์เซนต์
ความจริงข้อนี้ยากปฏิเสธ ไม่เสียเวลาเถียง ทำนองว่าไก่เกิดก่อนไข่ หรือไข่เกิดก่อนไข่
จะชวนคิดวันนี้ว่า เทศน์หรือแสดงธรรมของพระ รูปแบบเผยแพร่ให้ชาวบ้านรับได้ ควรจะเป็นอย่างไร ชี้ไปที่การเทศน์เป็นทำนอง เข้าใจง่ายๆคือเทศน์เสียง หรือแหล่เทศน์
เทศน์เสียงอีสาน เรียกเทศน์แหล่ สำเนียงเทศน์เหมือนหมอลำ หมอลำๆอย่างไรเชิญเปิดยูทูปดูเอง
เทศน์เสียงทางภาคกลาง เป็นเทศน์แหล่ ส่วนแหล่อย่างไร ให้ฟังเพลงดาวลูกไก่ ของอดีตนักร้องพร ภิรมย์ หรือไวพจน์ เพชรสุพรรณ หรือรุ่นหลัง นักร้องชื่อ ทศพล หิมพานต์ ครับ
ว่าถึงแหล่หรือลำ ท่านพอจะมองเห็นถ้าดูตามที่แนะนำ แหล่เป็นเทศน์แบบเอื้อนเสียง เป็นทำนองสนุกๆ พระท่านแสดง โดยประเพณีเทศน์พระที่แสดง ท่านจะบอกศักราช หรือพ.ศ. และสมมุติตัวผู้แสดง เป็นนี่นั่นในละคอน อย่างพระเวชสันดร นางมัทรี กัณหา ชาลี กรณีเทศน์มหาชาติ จากนั้นก็จะแสดงหรือเทศน์เป็นแหล่ หรือทำนองหมอลำ
ภาคอีสาน เทศน์แหล่ไปไกลนักแล้ว คือออกจากเทศน์มหาชาติ เป็นนิทานชาวบ้าน ประพันธ์เรื่องราวมา เช่นเรื่อง”มหาแดง” เป็นต้น ซึ่งเป็นเรื่องเอาใจตลาดจริงๆ สำหรับคนฟังคนเฒ่าคนแก่ เป็นตลาดใหม่ๆสร้างสรรค์เกินประเพณี หรือฮีต12 หมายความว่า ประเพณีทำบุญอีสาน มีทุกๆเดือน เช่นบุญผะเหวด หรือบุญมหาชาติ บุญที่มีเทศน์มหาชาติได้ ต้องจัดเดือนในราวเดือน3-4 ได้ทั้งข้างขึ้นข้างแรม
แต่เทศน์แหล่นอกประเพณี จัดได้ทุกเดือน เหมือนเทศน์บุญต่างๆ เช่นงานศพ งานบุญต่อชะตา หรือต่ออายุ เป็นต้น
ในสมัยพุทธกาล การแสดงธรรมหรือเทศน์มีบังคับเป็นพระวินัย พระภิกษุฉัพพัคคีตัวต้นบัญญัติ คือท่านก่อเรื่องเทศน์ทำนองแหล่อินเดีย จนชาวบ้านละอา ไปทูลพระพุทธเจ้า อาจจะบอกว่า ทำไหมภิกษุพวกนี้เทศน์เหมือนร้องเพลง แหล่ หรือหมอลำอินเดีย ก็ว่าไป
ตามวินัยปิฎกเล่ม7จุลวรรค ภาค2 เรื่องสวดธรรมเป็นทำนอง พระพุทธเจ้าทรงชี้โทษไว้5ประการ (พระ-ตน) ยินดีในเสียงนั้น ผู้ฟังยินดีในเสียงนั้น ชาวบ้านติเตียน สมาธิผู้พอใจการทำเสียงย่อมเสียไป และสุดท้าย ภิกษุชั้นหลังจะถือเป็นเยี่ยงอย่าง
ทรงบัญญัติว่า ภิกษุแสดงธรรมด้วยทำนองยาวคล้ายเพลงขับเป็นอาบัติทุกกฎ
แต่ไม่ทรงห้ามสวดด้วยทำนองสารภัญญะ !
สำหรับพระท่านใดยินดีละเมิดอาบัติทุกกฎเป็นเรื่องท่านเอง ญาติโยมอีสานบ้านผม ท่านไม่รู้อาบัติ ฟังเป็นพระเทศน์ก็ยกมือไหว้แล้ว ผมเองขอเพียงพระท่านแหล่พอให้จรุงใจญาติโยม เป็นอาบัติเพื่อโยมไป แต่ให้หลักธรรมนำพอ
