บุหรี่ไฟฟ้ากับกัญชาเสรี ควรต้องควบคุมอย่างไร?

ยังคงเป็นประเด็นสำคัญที่แบ่งกันเป็นสองฝั่งอย่างชัดเจนเรื่องการแบนบุหรี่ไฟฟ้า เมื่อทางกระทรวงสาธารณสุขออกมาให้ข้อมูลว่าบุหรี่ไฟฟ้ายังคงเป็นสินค้าห้ามนำเข้าและห้ามจำหน่าย โดยนายอนุทิน ชาญวีรกูล รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข ก็ออกมาย้ำอีกครั้งในงานแถลงข่าว “บุหรี่ไฟฟ้า ภัยซ่อนเร้นสังคม” ในงานประชุมวิชาการบุหรี่กับสุขภาพแห่งชาติ ครั้งที่ 20 ย้ำถึงจุดยืนที่ไม่สนับสนุนบุหรี่ไฟฟ้า

นายอนุทิน กล่าวว่า ไม่มีมาตรการอื่นใดที่มีประสิทธิภาพในการปกป้องเยาวชนไม่ให้เข้าถึงบุหรี่ไฟฟ้า และทดลองเสพบุหรี่ไฟฟ้าได้ ถ้าไม่ให้ความรู้ ความเข้าใจและอันตรายได้รับทราบ จึงต้องตัดไฟแต่ต้นลม คือ ไม่สนับสนุน ห้ามนำเข้าและห้ามขายบุหรี่ไฟฟ้า เป็นการดำเนินการตามอนุสัญญาพิธีสารว่าด้วยการจัดการการค้าผลิตภัณฑ์ยาสูบที่ผิดกฎหมาย และบังคับใช้กฎหมายอย่างเคร่งครัด

ในขณะที่ยังมีฝ่ายที่ไม่เห็นด้วย นำโดยเครือข่ายผู้ใช้บุหรี่ไฟฟ้า ซึ่งเป็นตัวแทนกลุ่มผู้บริโภค ที่มองว่าการแบนหรือห้ามแบบเบ็ดเสร็จเด็ดขาดนั้นเป็นการแก้ปัญหาที่ไม่ถูกจุด เพราะยิ่งทำให้เกิดปัญหาอื่นๆ เช่นการลักลอบใช้ และซื้อขายเพิ่มขึ้น และป้องกันการเข้าถึงในโลกออนไลน์ไม่ได้เลย

ดังนั้น แทนที่จะมีคำสั่งห้าม ควรเป็นการควบคุมการจำหน่ายอย่างไรให้ถูกต้องมากกว่า เพราะยังมีคนสูบบุหรี่จำนวนมากที่ยังคงไม่ต้องการเลิกสูบบุหรี่ เมื่อบุหรี่ไฟฟ้าสามารถใช้ทดแทนการสูบบุหรี่โดยที่มีความเสี่ยงน้อยกว่า จึงไม่น่าที่แปลกใจที่เหล่าสิงห์นักสูบในไทยจะเสาะหามาใช้ งานวิจัยจากต่างประเทศจำนวนมากระบุว่าบุหรี่ไฟฟ้าเป็นทางเลือกที่อันตรายน้อยกว่าการสูบบุหรี่ บุหรี่ไฟฟ้าช่วยเลิกบุหรี่ได้ดีกว่าวิธีการอื่นๆ รวมไปถึงประเทศส่วนใหญ่ในโลกกว่า 79 ประเทศเลือกที่จะควบคุมบุหรี่ไฟฟ้าอย่างถูกกฎหมายแทนที่จะแบน อย่างองค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริกา อังกฤษ และนิวซีแลนด์เป็นตัวอย่างของการกำหนดนโยบายสาธารณสุขแบบที่มีหลักการทางวิทยาศาสตร์รองรับ โดยออกกฎหมายชัดเจนเพื่อควบคุมการขายบุหรี่ไฟฟ้า

ทั้งนี้เครือข่ายฯ ระบุว่ามีเหตุผลที่บุหรี่ไฟฟ้าควรได้รับการควบคุมอย่างถูกกฎหมาย ไม่ว่าจะเป็น ประชาชนควรมีสิทธิในการรับรู้ข้อมูลข่าวสารที่ถูกต้องเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ที่เป็นอันตรายน้อยกว่า พร้อมแนะดูตัวอย่างประเทศอังกฤษ อเมริกา กรีซ นิวซีแลนด์ ฟิลิปปินส์ ที่ให้ทางเลือกผู้สูบบุหรี่พร้อมกับควบคุมได้ดีจึงไม่มีปัญหาการใช้ในเด็กและตลาดใต้ดินที่ควบคุมไม่ได้ อย่างไรก็ตาม แม้จะเป็นยอมรับกันว่าบุหรี่ไฟฟ้ามีอันตรายน้อยกว่าการสูบบุหรี่นั้น ยังคงมีคำถามต่อถึงความปลอดภัยในระยะยาวที่ยังคงต้องศึกษาติดตามกันต่อไป และเรื่องการใช้ในเด็กซึ่งยังคงเป็นประเด็นที่อ่อนไหว และเป็นแรงผลักดันที่ชัดเจนของประเทศไทยที่ต้องการคงจุดยืนว่าไม่ต้องการให้บุหรี่ไฟฟ้าถูกกฎหมาย เพราะไม่ต้องการเห็นเด้กและเยาวชนของชาติตกเป็นทาสบุหรี่หรือบุหรี่ไฟฟ้า แม้จะมีการแบน

 

แต่ต้องยอมรับว่าทุกวันนี้ เรายังเห็นการขายบุหรี่ไฟฟ้าตามตลาดนัดหรือช่องทางออนไลน์ ซึ่งง่ายต่อการซื้อของเด็กและเยาวชน ซึ่งคงต้องตั้งคำถามต่อไปว่าแล้วเราควรจะมีมาตรการอย่างไร เพื่อที่จะป้องกันเยาวชนตกเป็นทาสบุหรี่ไฟฟ้าได้อย่างมีประสิทธิภาพ ในเมื่อ “การแบน” ไม่ใช่ทางแก้ปัญหาที่ได้ผลจริง และถ้ามองในแง่เปรียบเทียบระหว่างบุหรี่ไฟฟ้ากับกัญชา หากสามารถปลดล็อกกัญชาได้ เหตุใดจึงควรแบนบุหรี่ไฟฟ้า เพราะผลกระทบของการปลดล็อกกัญชาก็มีอยู่เช่นกัน เช่น คนนำกัญชาไปใช้ในเชิงสันทนาการ นำมาผสมอาหารและเครื่องดื่มขาย รวมถึงมีผู้ใช้กัญชาเกินขนาดจนได้รับอันตรายถึงแก่ชีวิต ทั้งที่หลักใหญ่ใจความของมันคือการใช้เพื่อการแพทย์มิใช่หรือ

การออกมาแถลงข่าวครั้งนี้ของ รมต. สธ. และหัวหน้าพรรคภูมิใจไทยจึง สร้างความแปลกใจให้กับสังคมไม่น้อย เพราะนโยบายกัญชาเสรีของพรรคภูมิใจไทยคือการเปิดโอกาสให้ผู้ป่วยได้มีโอกาสใช้กัญชาและสร้างเศรษฐกิจหมุนเวียนในท้องถิ่น หลังจากที่มีการศึกษามาเป็นอย่างดีแล้วว่ากัญชาจะเป็นประโยชน์ต่อระบบสาธารณสุขจริงโดยยึดโยงความต้องการของประชาชนร่วมด้วย สุดท้ายการแบนหรือไม่แบนบุหรี่ไฟฟ้าเป็นปัญหาที่มีความซับซ้อน มีหลากหลายมิติที่ต้องพิจารณา รัฐจึงควรพิจารณาถึงข้อดีข้อเสียให้ถี่ถ้วนมากกว่านี้และมองถึงประโยชน์โดยรวมในหลายมิติ และการจะวัดประโยชน์หรือโทษก็ไม่ควรใช้ความคิดของใครคนใดคนหนึ่งเป็นหลัก ควรสำรวจความคิดเห็นของประชาชน ทำประชาพิจารณ์ก่อนก็จะดีไม่น้อย