ถูกกฐิน

…
การทำบุญสุนทรทาน ถูกนิสัยลคนไทย บุญหลักๆรู้จักกัน คือบุญประเพณีมีเดือนละครั้ง รู้จักกันในนามบุญประเพณีมีทั้ง๑๒ เดือน สืบสานกลมกลืนกับ จารีตหรือทางอีสานเรียกว่า”ฮีต” มีนมนานเพียงใดไม่ทราบ แต่เจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดินท่านรับขนบประเพณีนี้มา เสริมส่งให้เกิดความศักดิ์สิทธิ์ เป็นมิ่งเป็นขวัญแก่ประชาราษฎร ในอาณาปกครองทุกยุคสมัยในประเทศไทย และประเทศที่นับถือพุทธศาสนา
แต่เดิมมาชาวอีสานสอนลูกสอนหลาน ให้รู้จักบุญประเพณี12เดือน เรียกกันว่าฮีตสิบสอง หรือจารีตประเพณี อันชุมชนชาวพุทธพึงทำใน12 เดือน เช่นว่า
เดือนอ้าย บุญเข้ากรรม คือให้มาทำบุญภายหลังพระสงฆ์ท่านอยู่ปริวาสกรรม คือกิจกรรมเพื่อออกจากอาบัติสังฆาทิเสส เรียกว่ามาทำบุญภายหลังจากพระท่านชำระศีลบริสุทธิ์แล้ว กำหนดวันเพ็ญเดือนอ้ายเป็นวันทำบุญ
เดือนยี่ บุญคูนลาน เป็นบุญชาวนา เมื่อเก็บเกี่ยวหาบฟ่อนข้าวสู่ลาน นวดจนเมล็ดข้าวเปลือกหลุดจากรวง เป็นเมล็ดข้าวเปลือกล้วนๆ นำมากองไว้ นิมนต์พระมาสวดมนต์ทำบุญ ในระยะเวลาเดือนนี้ ไม่มีกำหนดวัน
เดือนสาม บุญข้าวจี่ บุญนี้ไม่ได้กำหนดวันเช่นกัน ทำได้สดวกทั้งเดือน เรียกว่านำข้าวขึ้นยุ้งฉางเรียบร้อย จิตใจสบาย ก็มาทำบุญข้าวจี่ ก็คือเอาข้าวเหนียวปั้นเป็นก้อน รนไฟให้รอบปั้นข้าวเหลืองหอมกรุ่นๆ ส่วนจะใส่ใข่หรือไม่ก็ตามมี ไปถวายพระที่วัดได้ฉัน อนุโมทนาเสริมบุญชาวเกษตรกรในปีนั่นไป
นอกจากนั้น เดือนสี่ เป็นบุญมหาชาติ หรือชาวอีสานเรียกบุญผะเหวด รำลึกชาติสุดท้ายเมื่อพระพุทธเจ้าเสวยพระชาติเป็นพระเวสสันดร บำเพ็ญทานบารมี ทำได้ทั้งเดือน อีกเดือนคือบุญสงกรานต์ แทบไม่ต้องบอกว่าสำคัญอย่างไร น่าจะรู้กันดี เดือนหกบุญบั้งไฟ จะเข้าฤดูทำนาใหม่มาแล้ว จึงต้องทำบุญเดือนนี้ จุดบั้งไฟบูชาพญาแถน แต่วันนี้เสียบุญกันหมด จุดบั้งไฟเล่นพนันกัน ทั้งไม่เลือกเดือนอีกต่างหาก เดือนเจ็ด บุญชำฮะ หมายความว่า ชำระสิ่งไม่เป็นมงคลต่างๆ รวมทั้งชำระสิ่งของบ้านชองด้วย
บุญสำคัญเกี่ยวกับพุทธศาสนา คือบุญเข้าพรรษา และบุญกฐิน เข้าพรรษา นับเอาเพ็ญเดือนแปด เพื่อนับวันแรมหนึ่งค่ำต่อนั้นคือวันอยู่จำพรรษาของพระสงฆ์สามเณร ยาวไปสามเดือน มาถึงบุญออกพรรษาวันขึ้น15ค่ำเดือน11 ของปีนั้น อย่างไรก็ตาม เดือนเก้า มีบุญข้าวประดับดิน ให้ทำบุญอีก
บุญกฐิน นับเป็นบุญสุดท้ายของปี เป็นบุญเดือน12 นับแต่วันออกพรรษา ไปจนกลางเดือน12
บุญนี้เป็นเรื่องของสงฆ์ ของพระและถกเถียงกันว่า พระจำพรรษารูปเดียว รับกฐินได้หรือไม่ ชาวบ้านเราท่าน ผู้รักบุญทานได้บุญทั้งนั้น แต่ติดว่าบุญกฐินเป็นบุญใหญ่ พระสงฆ์เกี่ยวข้อง จึงฟังคนมีความรู้ว่า ท่านบอกอย่างไร
มี2ความเห็นว่า รูปเดียวรับไม่ได้ เพราะขัดหลักว่าต้องมีสงฆ์ อีกความเห็นว่าได้ แต่ต้องมีสงฆ์มารับรู้ สามเณรไม่นับเป็นสงฆ์อีก ต้องพระล้วนๆ น่าจะอย่างน้อย5รูปในพิธีนี้ จึงถูกต้องวินัย รับกฐินได้
ความถูกต้องธรรมวินัยสำคัญ เช่นกัน ต้องหาข้อยุติ
เราชาวบ้านศรัทธา ยุติแต่ได้บุญแล้ว สุขใจเถอะ
…