เดินหน้าทำงาน กลับมาประชุมสภาวันแรก ก้าวไกลยื่นกฎหมายสิ่งแวดล้อมเข้าสภา 4 ฉบับ หวังแก้ปัญหาที่โครงสร้าง

13 ธันวาคม 2566 เป็นวันแรกที่สภาผู้แทนราษฎรชุดที่ 26 กลับมาประชุมอีกครั้งในสมัยสามัญประจำปีครั้งที่สอง สส.พรรคก้าวไกล โดย “กลุ่มก้าวกรีน” ซึ่งเป็นกลุ่ม สส. ของพรรคที่ติดตามและขับเคลื่อนประเด็นสิ่งแวดล้อม เดินหน้าทำงานทันทีด้วยการยื่นร่างกฎหมายสิ่งแวดล้อมเข้าสภา 4 ฉบับ เพื่อให้ประชาชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น มีสิ่งแวดล้อมที่ดีควบคู่กับการพัฒนาอย่างยั่งยืน

.

(1) ร่าง พ.ร.บ.การจัดการขยะและการหมุนเวียนทรัพยากร

(2) ร่าง พ.ร.บ. การรายงานการปล่อยและเคลื่อนย้ายสารมลพิษสู่สิ่งแวดล้อม (PRTR)

(3) ร่าง พ.ร.บ.การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และ

(4) ร่าง พ.ร.บ.ฝุ่นพิษและการก่อมลพิษข้ามพรมแดน

.

พูนศักดิ์ จันทร์จำปี สส.บัญชีรายชื่อ และภัทรพงษ์ ลีลาภัทร์ สส.เชียงใหม่ เป็นตัวแทน สส. กลุ่มก้าวกรีนของพรรคก้าวไกล แถลงข่าว Policy Watch อธิบายสาระสำคัญของแต่ละร่างกฎหมาย โดยระบุว่านี่เป็นชุดนโยบายด้านสิ่งแวดล้อมชุดแรกที่จะนำเสนอเข้าสู่สภา ตามนโยบายที่พรรคก้าวไกลได้หาเสียงกับประชาชน

.

.

ฉบับแรกคือร่าง พ.ร.บ.การจัดการขยะและการหมุนเวียนทรัพยากร เป็นการบูรณาการด้านการบริหารจัดการขยะทุกประเภท จากเดิมเป็นการบริหารโดยยึดติดกับภารกิจ แบ่งแยกตามหน่วยงาน เช่นขยะที่เกิดขึ้นจากโรงงาน จะถูกกำหนดว่าเป็นขยะอุตสาหกรรม แม้ว่าขยะนั้นจะมีลักษณะหรือมีองค์ประกอบที่เหมือนกับขยะชุมชน

.

ร่าง พ.ร.บ. ฉบับนี้ จะจำแนกประเภทของขยะตามลักษณะ แบ่งเป็น ขยะอันตราย ขยะไม่อันตราย และขยะติดเชื้อ ที่สำคัญนี่จะเป็นร่าง พ.ร.บ. ฉบับแรกของประเทศที่นำหลักการ “ลำดับขั้นการจัดการขยะ” (Waste Hierarchy) มาใช้ แบ่งเป็น 5 ลำดับ คือ (1) การลดการเกิดขยะ หรือ Reduce เป็นสิ่งที่เราต้องการทำมากที่สุด (2) การใช้ซ้ำ หรือ Reuse (3) การนำกลับมาใช้ใหม่ หรือ Recycle (4) การนำขยะนั้นมาใช้ประโยชน์เป็นเชื้อเพลิง (Waste to Energy) และ (5) การกำจัด หรือ Disposal เช่น การฝังกลบ ซึ่งเป็นสิ่งที่เราไม่ต้องการให้เกิดขึ้น

.

การนำหลักการดังกล่าวมาใช้ จะทำให้เราสามารถควบคุมการบริหารจัดการขยะได้ตั้งแต่ต้นทาง โดยต้นทางเรากำหนดให้ประชาชนและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น นำขยะมาคัดแยก เช่นแบ่งเป็น กระดาษ แก้ว พลาสติก และเศษอาหาร เสร็จแล้วจะมีการควบคุมที่การเก็บรวบรวม โดยจะกำหนดอัตราการเก็บรวบรวมที่ 100% หมายถึงขยะจากบ้านเรือนที่เกิดขึ้นทุกประเภทต้องได้รับการเก็บขนทั้งหมด ไม่ปล่อยทิ้ง

.

ต่อมาการขนส่ง จะควบคุมโดยใช้ปัญญาประดิษฐ์ (AI) ในการทวนสอบและควบคุมเพื่อป้องกันปัญหาการลักลอบทิ้ง และสุดท้ายคือการบำบัดและกำจัดที่ปลายทาง ในร่าง พ.ร.บ. ฉบับนี้ จะกำหนดให้เป็นมาตรฐาน จากเดิมมีเพียงแนวทางในการปฎิบัติเท่านั้น

.

นอกจากการจัดการขยะ อีกส่วนที่สำคัญคือการสนับสนุนให้เกิดการหมุนเวียนทรัพยากร โดยเราจะนำหลักการการขยายความรับผิดชอบของผู้ผลิต (Extended Producer Responsibility) มาใช้ จากเดิมผู้ผลิตทำหน้าที่เพียงผลิต จำหน่าย ได้กำไร แต่หลักการนี้จะขยายความรับผิดชอบของผู้ผลิตให้เพิ่มการจัดการซากผลิตภัณฑ์ของตัวเองด้วย

.

เช่น ขยะอิเล็กทรอนิกส์ เมื่อผู้บริโภคซื้อจากห้างร้านต่างๆ แล้ว ต้องนำสิ่งนี้กลับคืนไปที่ผู้ผลิต โดยผู้ผลิตกำหนดจุดรับคืน

.

กว่าสิบปีที่ผ่านมามีความพยายามจะออก พ.ร.บ. ออกมาควบคุมเกี่ยวกับขยะอิเล็กทรอนิกส์ แต่จนถึงปัจจุบันยังไม่สำเร็จ

.

ในร่างของพรรคก้าวไกล จึงดำเนินการแก้ไขด้วยการระบุว่าการจัดการขยะอิเล็กทรอนิกส์ สามารถออกเป็นกฎกระทรวงทดแทนได้ ระยะเวลาเป้าหมายในการคัดแยกขยะอิเล็กทรอนิกส์และขยะอื่นๆ อยู่ที่ 3 ปี โดยให้ อปท. จัดการคัดแยก รวมถึงกำหนดให้ผู้ผลิตรวมกลุ่มกันเรียกคืนซากของตัวเอง และทบทวนเป้าหมาย เช่น อัตราการรีไซเคิล โดยกำหนดช่วงเวลาในการทบทวน

.

ส่วนการฟื้นฟูพื้นที่ปนเปื้อน เช่น การปนเปื้อนลงสู่ดิน ลงสู่แหล่งน้ำ ผลกระทบเรื่องกลิ่น เราเสนอให้มีการจัดตั้งกองทุนเพื่อฟื้นฟูพื้นที่ปนเปื้อน เพื่อดำเนินการแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ได้ทันที ไม่ต้องให้ประชาชนใช้เวลาเป็น 10 ปีเพื่อดำเนินการฟ้องร้องเรียกค่าเสียหายเอง ซึ่งจนถึงปัจจุบันหลายกรณีก็ยังไม่ได้รับการเยียวยา

.

.

ฉบับที่สอง คือร่าง พ.ร.บ. การรายงานการปล่อยและเคลื่อนย้ายสารมลพิษสู่สิ่งแวดล้อม เป็นการปรับปรุงจากร่างเดิมของ สส.พรรคก้าวไกล คือ นิติพล ผิวเหมาะ และ กัญจน์พงศ์ จงสุทธนามณี ปรับปรุงเนื้อหาโดย กมนทรรศน์ กิตติสุนทรสกุล สส.ระยอง เขต 1 พรรคก้าวไกล และ สรพัช ศรีปราชญ์ สส.สระบุรี เขต 1 พรรคก้าวไกล

.

เนื้อหากำหนดให้มีการรายงานและเปิดเผยข้อมูลการปล่อยและการเคลื่อนย้ายสารมลพิษ โดยหน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องเปิดเผยข้อมูลต่อสาธารณะ เช่น ปริมาณสารเคมีหรือมลพิษที่เกิดขึ้น หรือหากต้องนำสารเคมีหรือของเสียไปบำบัดกำจัดภายนอกโรงงานหรือนอกโครงการ ก็ต้องทำรายงานด้วยเช่นกัน และเปิดเผยต่อสาธารณะ

.

ข้อดีของกฎหมายนี้ คือจะช่วยในการปกป้องและรับรองสิทธิ์ของชุมชนและประชาชนในการเข้าถึงและรับรู้ ตรวจสอบข้อมูลด้านสิ่งแวดล้อมและสารเคมีอันตราย ขณะเดียวกันประชาชนสามารถประเมินความเสี่ยงว่าควรอยู่อาศัยหรือสร้างบ้านเรือนใกล้เคียงกับพื้นที่อันตรายเหล่านั้นหรือไม่ ขณะเดียวกัน รัฐสามารถใช้ประโยชน์จากกฎหมายนี้ในการเตรียมความพร้อมรับมือกับเหตุการณ์ร้ายแรงที่อาจเกิดขึ้น เช่น กรณีอุบัติภัยโรงงานหมิงตี้ที่ผ่านมา

.

ฉบับที่สาม คือร่าง พ.ร.บ.การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ร่างโดย ศนิวาร บัวบาน สส.บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล

.

เนื่องจากตั้งแต่โลกของเรามีการพัฒนาด้านอุตสาหกรรม เกิดการสะสมของก๊าซเรือนกระจกในชั้นบรรยากาศ ส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศอย่างรุนแรง ปรากฏการณ์เหล่านี้ไม่เพียงส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิตของประชาชน แต่กระทบถึงสิ่งแวดล้อมรวมถึงความหลากหลายทางชีวภาพและระบบนิเวศ ส่งผลต่อความสมดุลระหว่างพืชและอาหาร และสุขภาพของมนุษย์ในท้ายที่สุด

.

พรรคก้าวไกลให้ความสำคัญกับการดำเนินการอย่างเร่งด่วนเพื่อต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ จึงร่างกฎหมายฉบับนี้เพื่อครอบคลุมและบรรเทาผลกระทบ ด้วยการลดปริมาณการปลดปล่อยก๊าซเรือนกระจกสู่ชั้นบรรยากาศ โดยกำหนดเป้าหมายในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกให้รวดเร็วยิ่งขึ้น และมีมาตรการทางเศรษฐศาสตร์ เช่น การกำหนดเพดานการปล่อยก๊าซเรือนกระจก มากำกับและสนับสนุนอย่างชัดเจน

.

ขณะเดียวกัน ร่าง พ.ร.บ. ฉบับนี้ ยังเน้นการเตรียมพร้อมรับมือและปรับตัวกับความเสี่ยงที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เพื่อลดความสูญเสียที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคต โดยเฉพาะในภาคการเกษตร ซึ่งเป็นภาคที่ได้รับผลกระทบมากที่สุด และการมีร่าง พ.ร.บ. ฉบับนี้จะช่วยให้ประเทสไทยสามารถเตรียมความพร้อมรับมืออย่างเป็นระบบ ครอบคลุม และทันการณ์มากขึ้น

.

สุดท้าย คือร่าง พ.ร.บ.ฝุ่นพิษและการก่อมลพิษข้ามพรมแดน เนื่องจากสาเหตุของการเกิดฝุ่นละอองขนาดเล็กไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM 2.5) และมลพิษทางอากาศ มาจากหลายแหล่ง เช่นแหล่งเกษตรกรรม จากการเผาในที่โล่ง ไฟป่าที่ไม่มีการควบคุม จากภาคพลังงาน เช่น การใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลถ่านหิน จากภาคขนส่ง เช่นการเผาไหม้ของเครื่องยนต์ รวมถึงการประกอบกิจการอุตสาหกรรม

.

แต่อีกแหล่งหนึ่งที่มีความสำคัญ ซึ่งเราเห็นจากภาพถ่ายทางดาวเทียม คือร่องรอยการเผาไหม้จากประเทศเพื่อนบ้านที่ก่อให้เกิดมลพิษข้ามพรมแดน สร้างผลกระทบต่อสุขภาพ ระบบทางเดินหายใจของประชาชน ทั้งที่ประชาชนควรมีสิทธิ์ได้รับอากาศบริสุทธิ์ เป็นสิทธิ์ขั้นพื้นฐานอย่างเท่าเทียมกัน

.

ฝุ่น PM2.5 ไม่ใช่แค่ฝุ่นธรรมดา แต่เป็นฝุ่นที่ทำลายสุขภาพและทำลายเศรษฐกิจของประเทศ จึงต้องกำหนดเป็นฝุ่นพิษ โดยพรรคก้าวไกลเห็นว่าการแก้ไขปัญหา ต้องแก้ทั้งโครงสร้าง ส่วนสำคัญที่สุดของโครงสร้างคือชั้นฐานราก ซึ่งก็คือกฎหมาย ที่จะทำให้การแก้ไขปัญหาทำได้อย่างยั่งยืน

.

ร่างกฎหมายอากาศสะอาดที่เสนอโดยกลุ่มอื่นๆ จะพูดถึงสิทธิในการเข้าถึงอากาศสะอาดของประชาชน พูดถึงการคุ้มครองประชาชนในการฟ้องร้องผู้ที่ก่อให้เกิดมลพิษทางอากาศทั้งจากในและต่างประเทศ

.

แต่ประเด็นที่ร่างของพรรคก้าวไกลแตกต่างออกไป คือจะให้ผู้ประกอบการจัดทำรายงานผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อม ที่ต้องครอบคลุมทั้งระบบตั้งแต่ต้นสายถึงปลายสาย

.

เช่นกรณีข้าวโพดอาหารสัตว์ ถ้าจะนำเข้าต้องมีรายงานระบุชัดเจนว่ามาจากแหล่งใด และแหล่งดังกล่าวมีวิธีกำจัดเศษวัสดุทางการเกษตรอย่างไร ขนส่งด้วยวิธีใด และสุดท้ายการผลิตสินค้าในโรงงานมีการปล่อยมลพิษทางอากาศอย่างไรบ้าง

.

– ไม่ใช่แค่โทษทางกฎหมาย แต่ต้องมีโทษทางสังคม –

.

บางคนอาจมีคำถาม ว่าหากมีการทำรายงานเท็จ หรือมีปัจจัยในต่างประเทศที่เราควบคุมไม่ได้ จะทำอย่างไร จึงเป็นที่มาของระบบการติดตามย้อนกลับโดยภาพถ่ายทางดาวเทียมที่ระบุในร่างกฎหมายนี้ เพื่อพิสูจน์ว่ารายงานที่ผู้ประกอบการทำนั้น ถูกต้องครบถ้วนหรือไม่ และโทษบังคับใช้ต้องชัดเจน ผู้ใดที่ก่อให้เกิดมลพิษทางอากาศในประเทศไทย ไม่ว่าจากในหรือต่างประเทศ ต้องมีความผิดทั้งทางแพ่งและทางอาญา

.

ที่สำคัญ พรรคก้าวไกลยังมองว่าการลงโทษทางสังคมก็ต้องมีเช่นกัน เราต้องมีการเปิดเผยข้อมูลผู้ประกอบการที่เป็นผู้ก่อให้เกิดมลพิษทั้งในและต่างประเทศ ให้สังคมได้ตัดสินว่าจะสนับสนุนผู้ประกอบการเหล่านี้ต่อไปหรือไม่

.

– ถึงเวลาต้องมีระบบแจ้งเตือน ปกป้องลมหายใจของประชาชน –

.

นอกจากนี้ สิ่งที่เราจะลืมไม่ได้เลยคือการแจ้งเตือน ที่ผ่านมาประชาชนในพื้นที่ที่เกิดฝุ่นพิษ เช่น จังหวัดเชียงใหม่ เคยได้รับการแจ้งเตือนจากภาครัฐสักครั้งหรือไม่ การแจ้งเตือนจะระบุให้ชัดเจนในร่าง พ.ร.บ. นี้ ว่าหากมีค่า PM2.5 เกินกว่าค่ามาตรฐาน มากกว่า 24 ชั่วโมง ต้องมีการแจ้งเตือนเฉพาะพื้นที่ให้ประชาชนรับทราบโดยทั่วกัน

.

“ถ้า 10 ปีที่แล้วเรามีการแจ้งเตือน จะมีประชาชนกี่คนที่ตระหนักและตื่นรู้ถึงภัย PM2.5 และจะมีอีกกี่คนที่ไม่ต้องเป็นมะเร็งปอดด้วยสาเหตุที่ว่าไม่รู้จัก PM2.5 นี่คือความสำคัญของการแจ้งเตือน” ภัทรพงษ์ สส.เชียงใหม่ กล่าว

.

การร่างกฎหมายคือขั้นต้นของการแก้ปัญหา PM 2.5 ทั้งโครงสร้างผ่านกลไกนิติบัญญัติ ส่วนฝ่ายบริหาร เราต้องตรวจสอบการทำงานอย่างเข้มข้นเช่นกันตามแนวทางฝ่ายค้านเชิงรุก โดยตั้งแต่วันที่รัฐบาลแถลงนโยบายเมื่อ 12 กันยายนจนถึงวันนี้ ยังไม่เห็นมาตรการใดใดที่แน่ชัด รวมถึงยังไม่เห็นมาตรการเรื่องการจัดการข้าวโพดอาหารสัตว์ที่นำเข้ามา ที่แตกต่างไปจากรัฐบาลเดิม

.

“ทั้งหมดนี้เป็นแนวทางของก้าวกรีน ทีมสิ่งแวดล้อมของพรรคก้าวไกล ที่จะทำให้ก้าวต่อไปก้าวไกลกว่าเดิม”

.

#PM25 #ฝุ่นพิษ #ก้าวกรีน